Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, TOKİ ve Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER) tarafından hazırlanan “Afet Bölgesi Tasarım Alanları Rehberi”nde yer alan bilgilere nazaran, Maraş, Malatya, Osmaniye, Hatay, Adana’da toplam 23 milyon 426 bin metrekare alanda 85 bin 250 yeni daire yapılacak.
Depremin 18’inci gününde hazırlanan rehberde, projelerin hangi şirketler tarafından yürütüleceğine dair bilgiler de yer aldı.
MARAŞ, MALATYA, OSMANİYE, HATAY, ADANA
Anka’nın haberine nazaran rehberde; Maraş, Malatya, Osmaniye, Hatay, Adana vilayetleri için ilçe ilçe proje alanları belirlendi, yeni üretilecek daire sayıları hesaplandı. Evrakta projelerin hangi şirketler tarafından yürütüleceği bilgisi de yer aldı. Rehbere nazaran; proje alanları, alanlar üzerinde üretilecek konut sayısı ve projeleri yürütecek ve projelerin müellifi olacak iktidara yakınlığı ile bilinen şirketler şöyle:
MARAŞ PROJESİ KALYON, NKY VE ANT YAPI’YA VERİLDİ
Maraş vilayet genelinde 4 milyon 9 bin metrekare alan üzerinde proje hazırlanacak, toplamda 17 bin 250 adet daire üretilecek.
Afşin’de, Merkez Proje Alanı’nda 750 adet yeni daire yapılacak. Bu proje Kalyon ve İki Design şirketleri tarafından yürütülecek.
Elbistan’da, Doğu Proje Alanı’nda 2 bin 500 daire üretilecek. Bu projenin yürütücüsü NKY şirketi ve Mental Design olarak belirlendi.
Onikişubat ilçesinde, Önsen Proje Alanı’nda 10 bin adet daire yapılacak. Proje NKY isimli şirket tarafından yürütülecek.
Türkoğlu Proje Alanı’nda 2 bin adet daire üretilecek. Bu proje de Kalyon tarafından yürütülecek. Projenin müellifi ise ABOUTBLANK olacak.
Depremin merkez üssü Pazarcık ilçesindeki İncirli Proje Alanı’nda 2 bin adet daire üretilecek. Projenin ANT Yapı ve MKN Mimarlık tarafından yürütüleceği görüldü.
MALATYA PROJESİ KUZU KÜME, EGE YAPI VE DOME ŞİRKETLERİNE VERİLDİ
Malatya’da 8 milyon 600 bin metrekare alan üzerinde 30 bin adet daire yapılacak.
Malatya’nın Battalgazi İlçesi’ndeki Çamurlu Proje Alanı’nda 15 bin adet daire üretilmesi planlandı. Çamurlu Projesi DOME şirketi tarafından inşa edilecek projenin müellifi DOME ve CROSS WORK şirketleri olacak.
Yeşilyurt İlçesi’ndeki İkizce Proje Alanı’nda 10 bin adet daire üretilmesi planlandı. İkizce Projesi’nin yürütücüsünün Kuzu Küme, müellifinin ise AGM Mühendislik olacağı görüldü.
Doğanşehir Proje Alanı’nda ise 5 bin adet daire üretilecek. Bu proje ise EGE Yapı ve Mimar Mimarlık’a verilecek.
9.4 MİLYON METREKARELİK HATAY PROJESİ, KALYON’UN DA ORTALARINDA OLDUĞU 5 ŞİRKETE
Hatay kent genelinde 9 milyon 417 bin metrekare alan üzerinde 31 bin adet daire üretilecek.
Rehbere nazaran, Antakya’da 8 milyon 617 bin metrekarelik alan 10 farklı proje alanına ayrıldı. Bu alanlar üzerinde toplamda 27 bin yeni konut üretilecek. Antakya projeleri Kalyon, NEF, Tahincioğlu ve Optimal şirketleri tarafından yürütülecek. Birtakım projelerin yürütücüleri, tıpkı vakitte müellifleri olacak.
Belen Proje Alanında, 200 bin metrekare alan üzerinde bin adet konut üretilecek. Belen Projesi’nin yürütücüsü Tahincioğlu, müellifi Kayabay Mimarlık olacak.
Samandağ’da, Mağaracık Proje Alanı’nda 600 bin metrekare alan üzerinde 3 bin adet daire ise Kalyon tarafından yapılacak.
OSMANİYE’DE 5 BİN KONUT İŞİ EGE YAPI’YA
Osmaniye Merkez Proje Alanı’nda, toplamda 1 milyon metrekare alan üzerinde 5 bin adet konut üretilecek. Projeyi Ege Yapı üstlenecek.
Adana’da açılacak Çukurova Proje Alanı’nda, 400 bin metrekare arazi üzerinde 2 bin adet yeni daire üretilecek. Projenin hem yürütücüsü hem müellifi Optimal isimli şirket olacak.
SÖZ KONUSU ŞİRKETLER VE ALDIKLARI KİMİ KAMU İHALELERİ
“Afet Bölgesi Tasarım Alanları Rehberi Vilayet Ölçeği” başlıklı planda vilayet il, ilçe ilçe belirlenen projelerin 9 yüklenici şirket ve 7 müellif şirket eliyle yürütülmesi planlanıyor.
Belgeye nazaran, projede Kalyon, Kuzu Küme, Ege Yapı, Nef, Tahincioğlu, Optimal, Dome, NKY ve ANT Yapı şirketleri yüklenici olarak belirlendi.
Kalyon İnşaat: Kalyon İnşaat, dünyada en çok kamu ihalesi alan 10 şirket ortasında, beşinci sırada. Kalyon İnşaatın tek başına yahut öbür hükümete yakın şirketlerle yürüttüğü projeler listesinde; İstanbul Havalimanı, Kuzey Marmara Otoyolu, Gaziantep Nurdağı-İslahiye Yolu, Marmaray, İstanbul Milletlerarası Finans Merkezi Ziraat Kuleleri de var.
Kuzu Küme: Kuzu İnşaat’ın yürüttüğü projeler ortasında; İstanbul Fetihtepe Kentsel Dönüşüm Projesi, Siirt Devlet Hastanesi, Mardin Devlet Hastanesi, Afyon Lisesi onarımı ve ek bina inşaatı, Afyonkarahisar Dinar’da 400 daireli afet konutu var.
Optimal: Şirketin idare konseyi lideri Burhan Özdemir, tıpkı vakitte MÜSİAD İnşaat Dalı Kurulu’nun lideri. İnşaat idaresi alanında pek çok proje yürüten şirketin; İçişleri Bakanlığı 112 Acil Davet Merkezi, İstanbul Çekmeköy, Ümraniye ve Silivri Kaymakamlık binaları, Kütahya Sıhhat Entegre Yerleşkesi, Maltepe Huzurevi, Marmara Üniversitesi Spor Kompleksi, İstanbul Ticaret Üniversitesi tarihi binası öne çıkan projelerinden birkaçı…
NKY Mimarlık: Mimari proje hazırlanması alanında şirketin projeleri ortasında, Rize Artvin Havalimanı Elektrik Uygulama Projesi, İstanbul Kartal Lütfi Kırdar Eğitim Araştırma Hastanesi Projesi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Yerleşke Alanı Projesi, Trabzonspor Stadyumu var.
Ant Yapı: İnternet sitesinde yer alan bilgilere nazaran, şirket; Galataport İstanbul Projesi’nin betonarme inşaat işlerini ve kapalı alan ince inşaat işlerini yürütüyor. Ümraniye Kültür Merkezie ve Alaçatı Marina’nın portföyünde yer aldığı şirket ayrıyeten, Rusya’da Yakutistan Bölgesi’nin Mirny kentinde havalimanı inşa etti.
UZMANLAR ‘ACELE PROJELERE’ YANSILI
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İdare Konseyi Lideri Emin Koramaz, projenin iktidarın yeni seçim yatırımı olduğunu ve insan ögesi yok sayıldığını belirterek şunları söyledi:
“Bugün hala cenazelerin enkazlar altında beklediği ve çıkartılmadığı bir devirdeyiz. Enkazlar dahi kaldırılmadan inşaat çalışmalarına, konut çalışmalarına başlamak hayli yanlış. Bildiğiniz üzere bu büyük sarsıntıda üç kentimiz büsbütün yok oldu; Maraş, Hatay ve Adıyaman büsbütün yok oldu, birçok ilçe büsbütün yok oldu. Şunun bilinmesi gerekir; kentler yalnızca konutlardan ibaret değildir. Kentler konutlarıyla, ticaret merkezleriyle, tarım alanlarıyla, kır kent münasebetleriyle, altyapı tesisleriyle, kültürel sportif donatılarıyla bir bütün. Bu büsbütün yok olan ve tekrar kurulması gereken kentlerde konut çalışmalarına başlamadan evvel birçok etüdün yapılması gerekir. Büsbütün yıkılan bu kentlerin imar planları yenilenmeden, kent planları yapılmadan konut çalışmalarına başlamak hele hele bu konutların nerelere kurulacağına yönelik gerekli jeolojik, jeofizik etütlerini yapmadan bunların altyapıya olan tesirleri değerlendirilmeden, bütünlüklü bir kent planlaması yapılmadan çarçabuk başlanması yanlış. İleride bu çeşit felaketlere yol açacak gelişmelere şimdiden yer hazırlamak demektir.
Böylesi bir sarsıntıya gerekli hazırlıkları yapmayan sarsıntı öncesi, zelzele sırası ve sonrasında yapılması gerekenleri planlamayan, bilimi, tekniği, mühendislik ihtiyaçlarını, halk faydasını devre dışı bırakarak tüm ülke coğrafyasını imara açan bunu bir rant ögesi olarak gören siyasi iktidarın yaşanan bu felaketten sorumluluklarını gizlemek için attığı bir göz boyama adımı, epey yanlış olarak kıymetlendiriyoruz. Her şeyden evvel oraya kalıcı konutlar yapılmadan önce süreksiz yerleşim alanlarının oradaki tüm toplumsal gereksinimi karşılayacak formda yapılması gerekir; konteynır kentlerin sıhhat kuruluşlarıyla, okullarıyla, ruhsal tedavi merkezleriyle, bunlar yapıldıktan sonra ikinci etapta o kent planlamasının bir modülü olarak kalıcı konutların üretimine geçmek gerekir. Bu konutların nerelere yapılacağını bilmiyoruz, bu konutların yer seçimlerin hangi ölçütlerin alındığını bilmiyoruz, yer tespitlerinde bunların zelzeleye ve öbür afetler sağlam olup olmadığı hiçbir bilimsel süzgeçten geçirilmedi. Ben yaptım oldu anlayışıyla ülke kaynakları yine yeni felaketlere taban hazırlamak için makul kısımlara aktarılıyor. Öteki projeler üzere bunun da bir rant atağı ve seçimlere yönelik bir atılım olarak değerlendiriyorum.
Siyasi iktidar; bilimi, tekniği, toplumsal ihtiyaçları dışlayan siyasetlerden acilen vazgeçmeli, yüzünü halkına dönmelidir, toplumsal fayda içeren projelere ülke kaynaklarını aktarmalıdır.
Bu zelzelede 45 bine yakın canı kaybetmemizin, 10 binlerce yapı hasarının doğmasının, milyarlarca lira maddi hasar doğmasının onca kentin, o kentin kültürel tarihi, yerlerinin yok edilmesinin temel nedeni esasen bu cins siyasetlerden kaynaklanıyor. Şayet başlanacaksa bunun şartnameleri hazırlanacak, ihaleleri yapılacak, yer tespitleri yapılacak, bunlar ne vakit yapıldı, kimin eliyle yapıldı, projelendirme ve kaynak yaratma, bu projeleri yapacak firmalar nasıl tespit edildi, hiçbirimizin bu türlü bir gelişmeden haberi yok.”
‘TOKİ’NİN SEÇECEĞİ YERLERE AİT KORKULARIMIZ VAR’
Jeoloji Mühendisleri Odası İdare Konseyi Lideri Hüseyin Alan, zelzelenin büyük yıkım yarattığı bölgelerde konut çalışmalarının başlatılmasını şu sözlerle kıymetlendirdi:
“Deprem bölgesinde siyasi iktidar süratli bir halde yeni yapılacak konut alanlarını belirleyerek 1 Mart’tan itibaren de kimi bölgelerde temel atma çalışmalarını başlatacağını söz etti. Muhtemelen birinci çalışmaların geçmiş periyotta Toplu Konut Yönetimi tarafından inşa edilen çabucak çeperlerinde olacağını kestirim ediyoruz. 20 gün içerisinde şimdi enkazlar dahi kaldırılmadan o bölgede yer seçimlerini yapmak, sondaj çalışmalarını yürütmek, sondaj çalışmalarına dayalı jeolojik, jeoteknik mikro bölgelendirme etütlerini gerçekleştirmek, elde edilen bu datalarla planlama süreçlerini yürütmenin çok imkanlı olmadığın düşünüyoruz. Bu işin bir toplumsal baskı olmakla birlikte bilimsel ve teknik araştırmalara da müddet tanıyan bir vakit dilimin olması gerektiğini söz ettik.
’20 GÜN BU ÇALIŞMALAR İÇİN ÇOK YETERSİZ’
Bölgede sarsıntıdan sonra oluşan yüzey kırıklıkları şimdi hakikat düzgün haritalanmış değil. Yeniden sarsıntı sonucu meydana gelen sıvılaşma, yanal yayılma, heyelan, kaya düşmesi üzere çok sayıda tabandan kaynaklı deformasyonlar kelam konusuydu, bunlar haritalanmış değil. Bu alanların kesinlikle öncelikle haritaların çıkarılması ve kentsel ömrün nereye kurulacağına ait yerlerin belirlenmesinde bu haritaların kesinlikle baz alınması gerekiyor. Urfa, Diyarbakır, Adana üzere kentler direkt fayın üzerinde olmamakla birlikte çabucak kenarında yer alan lakin bu sarsıntıda de çok sayıda binanın yıkılması ve ağır hasar görmesine neden olan kentlerde de buna ait çalışmaların bütünlüklü olarak yürütülmesi gerekiyor. 20 gün daha 1 ay bile olmadı, 20 günün bu çalışmalar için çok çok yetersiz olduğunu özelikle belirteyim.
Yer seçimlerine ait çalışmaların Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütüleceği anlaşılıyor. İlgili kurumdan meslek örgütümüze bu tarafta bir talep olmadığını söz edeyim. Yalnızca faylardan uzak alanların seçilmesi o alanların inançta olduğu manasına gelmez. Hele TOKİ’nin seçeceği yerlere ait biraz dertlerimiz var. Geçmişte birtakım yerlerde fay zonları üzerine bina yapan bir kurumun yer seçimine de pek güvenmediğimizi bilhassa tabir edeyim.”
‘BÜTÜNLÜĞÜ ÇÖZECEK YEGÂNE ENSTRÜMANINIZ PLANLARDIR’
Şehir Plancıları Odası İdare Konseyi Lideri Gencay Serter ise kentlerin konutlardan ibaret olmadığını ve planlamanın dışlandığını kaydederek şöyle konuştu:
“Hepimizin bildiği üzere kararname çıktı, 12 numaralı kararname, sonuç şu; bizim başından beri söylediğimiz bir şey vardı, bu kentler bütün olarak kimi yerlerde yıkıma uğradı münasebetiyle kent ölçeğinden başlayarak kentleri ve yakın etrafını ele alarak bütüncül bir planlanmanın en hakikat usul olduğunu ısrarla lisana getirdik. Şöyle bir yanlış var; konut alanlarının acilen yapılması. Biz de oradaki depremzede vatandaşlarımızın konforlu hayat alanlarına kavuşmalarını herkes üzere biz de istiyoruz fakat şöyle bir yanlışlık olmasın kent yalnızca konuttan ibaret bir yapı değildir. Birçok sanayi, ticaret alanları konut alanlarıyla birlikte çöktü. Bütün bu bölümleri için alan altyapısı ve üstyapısıyla ve bütün bu karmaşık sistem içerindeki bütünlüğü çözecek yegâne enstrümanınız planlardır. Burada ısrarla planlama sürecinin yürütülmesi gerektiğini söyledik. Zira bu kentlerimiz bizim kadim kentler, üzerinde yüzlerce yıl yaşayacağımız kentleri kurguluyoruz.
‘MESLEK DİSİPLİNİ SÜRECİN DIŞINA İTİLDİ’
Hem bu geçmişin birikimi hem de geleceğe yönelik kestirimler manasında karmaşık yapıyı en makul çözebilmenin yolu planlar. Bizim son gayemiz konutlarla bir arada vatandaşlarımızın içerisinde refah ve konfor düzeyi en yüksek kent yapıları içerisinde hayatlarını sürdürmeleridir. Ancak bu kararnameyle planlama meslek disiplini büsbütün sürecin dışına itilmiş durumda. Taban ve yapı ölçeğinde tartışmalar yürüdüğü için yerden yapıya geçene kadar ortadaki en kıymetli meslek olan planlama maalesef devre dışı bırakıldı. Bu planlamanın devre dışı bırakılmasıyla birlikte alan içinde plansız bir gelişmenin süreceğini bu bahiste bir külfet yaşanabileceğini düşünüyoruz. Mevcuttaki planlara ait 3194 ve mekânsal planlar üretim yönetmeliği yeterince imar planlarının yapılması noktasında belirli standartlar ve muhakkak gereklilikler vardı, bu süreç bize şöyle söylüyor; yer etüdüne bakıyoruz şayet uygunsa rastgele bir imar planı sürecine dahil olmadan yalnızca vaziyet planlarıyla ruhsatlarımızı alıyoruz. Mevcut mevzuatların içerisinde muhakkak gereklilikler vardı bütün bunlar devre dışı kaldı. Bu kararname hem kentin bütünlüğünü bozabilecek hem de uzun vadeli planlama sürecinin sağlıklı biçimde yürütülmesinin önünde bir mahzur olarak görüyoruz.
‘HÜKÜMET BU BAHİSTE İVEDİ EDİYOR’
Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş da, kelam konusu planlamanın “iktidarın popülist bir politikası” olduğunu vurguladı. Bektaş, kelamlarına şöyle devam etti:
“Depremden sonra hala popülist siyasetleri sürdürmeye devam ediyoruz. Bugüne kadar sarsıntı yönetmeliklerini gereğince uygulamadığımız için bu felaketleri yaşadık. Bu sonuçta bir yanılgıdır fakat bu kusurdan hala ders çıkarmıyoruz. Tekrar popülist siyasetle güya vatandaşlara konut yapmak maksadıyla bir an evvel vatandaşları meskene kavuşturmak maksadıyla bu da bir popülist siyasettir. Özensiz, teknolojiye, tekniğe, bilime karşıt olarak 1 yıl içerisinde meskenler yapılacak. Bu mümkün değil. Bugün dünya standartlarına uygun, sarsıntıya güçlü, planlı, programlı, yer etütleri olan, kent planlamasını dikkate alan bir yapılaşma, kentleşme mümkün değil. Şayet bu süreksiz bir iş ise bu da masraftır. Devlete, millete bir yüktür. Bu bakımdan çabuk edilmemesi gerekir, gerçek düzgün enkaz kaldırıldıktan sonra, taban etüdü yapılır, bu taban etüdünün üzerine kent plancıları yeni bir kentleşme planı hazırlar ve onunu üzerine sarsıntıya güçlü binalar yapılır. Bu vakit alır lakin maalesef hükümet bu hususta tez ediyor. Son derece sakıncalı bir siyaset yahut sarsıntı sonrası yol haritası.
Van zelzelesinde, İzmit zelzelesinden yapılan yanılgılar yeniden tıpkı formda yapılıyor. Sarsıntı sonrası çalışmalar çok uzun vakit alır. Yalnızca bir şeyler yaptık, vatandaşları konuta kavuşturduk deyip bütçeden değerli ölçüde paranın özensiz harcanması gerçek değil görüşünü benimsiyorum.
‘MESLEK ODALARININ YETKİLERİ GERİ VERİLMELİ’
Bu felaketlerin bir nedeni de itinasız yer etüt raporlarının yapılmasıdır. Mühendisler odasının yetkilerinin elinden alınması, yetkisiz bırakılması, inşaat mühendislerini, jeoloji mühendislerini tüm meslek odalarının taban raporlarında, inşaat raporlarında yetkisiz bırakılması… Ben mesleğe başladığımda bir jeolog olarak meslek odasına kayıt olmak kuraldı lakin bugün gelinen noktada meslek odaları feshedilmiş durumda, yetkileri elinde alınmış temsili bir misyonları var. Halbuki kontrol açısından devletin yanında meslek odaları da tamamlayıcı bir kontrol yapıyordu, bu kontrol ortadan kaldırıldı. Umarım bu sarsıntıdan sonra meslek odalarına eski yetkileri verilir ve yapılan tüm taban etüt çalışmaları, jeolojik, jeofizik çalışmalar daha tertipli, denetimli, verimli bir hale getirilir. Tüm dünyada olduğu üzere meslek odaları yalnızca meslektaşlarının toplumsal ve ekonomik haklarını korumak değil tüm vatandaşların haklarını korumakla vazifelidir.” (HABER MERKEZİ)