Zaman içinde her şeyin değiştiği üzere taraftarlık da değişti. Toplumsal medyanın olmadığı, her maçın yayınlanmadığı devirlerde taraftarlar yansılarını göstermek için tesise sarfiyat, futbolcunun arabasının önünde bekler ya da sevdiğini muhakkak etmek için bir tepsi baklavayla idman basardı. Nostaljiye kapılmayacağım lakin bugün size bir soru sormak istiyorum: Taraftar ve futbolcu ortasındaki ilgi toksik bir ilgi mi sizce?
Bir gün övgüler sıralayıp sonraki gün küfürler edilen bir bağlantı kime âlâ gelir, futbolcuya mı taraftara mı?
Yakın vakitte bunun hepimizin gözüne sokulan örneğini Kerem Aktürkoğlu ve Galatasaray taraftarı ortasında gördük. Üçüncü ligden Galatasaray’a çok kısa bir müddette yükselen, bir sezonki şampiyonluk kupasına damga vuran, kaptanlık pazu bandını takan, oynadığı periyot içerisinde hiç sakatlanmayan yani özel ömrüne, beslenmesine, uykusuna dikkat eden gerçek bir profesyonel futbolcu, nasıl olur da ıslıklanır, protesto edilir, yetmez toplumsal medyada fotoğraflarının altına ağza alınmayacak kelamlar yazılır. Bunu yalnızca “Taraftar duygusaldır!” klişesiyle açıklamak mümkün mü?
Veya bir kaç dönem evvel Fenerbahçe kalecisi 21 yaşındaki Berke Özer’in Sivas maçında yediği golden sonra ellerini yüzüne götürüp kapattığı anda sizce aklından neler geçiyordu? “Eyvah yanılgı yaptım” mı yoksa “Eyvah artık benim hakkımda neler yazacaklar” mı? İkincisi. Zati çabucak akabinde bütün toplumsal medya hesaplarını kapatmıştı. Zira Berke biliyordu ki, kaçan bir şut, yenen bir gol sonrası taraftarlar o denli nefret dolu -bakın öfke değil nefret- şeyler yazabiliyor ki, küfür hafif kalıyor. O futbolcunun ölmesini isteyenden tutun da, sakatlanma bedduası edenine kadar.
MESLEK BIRAKTIRAN BASKI
Selçuk İnan, hem Galatasaray hem de ulusal ekibin en değerli oyuncularından, yıllar sonra futbolu erken bıraktığını “Taraftar baskısını kaldıramadım” diyerek itiraf etti. Düşünsenize, insan o denli bir ana geliyor ki, bardak taşıyor, bu lafları duyacağıma bırakırım deyip, mesleğini bırakıyor.
Mental olarak tahminen de en güçlü futbolculardan biri olan Volkan Demirel bile, bir ulusal maçta, göğsünde ay yıldız varken edilen küfürlerle eldivenlerini çıkarmaya karar vermedi mi?
El ele versek sayısız örnek hatırlarız, bitmiyor, bitmeyecek üzere duruyor. Kerem Benfica’da gol attıkça “Eyvah biz ne kaçırmışız” diyen taraftar, akşamına statta Barış Alper’i yuhluyor, toplumsal medyada hakaret ediyor. Taraftarlar evvel yıldız deyip futbolcuları göğe çıkarıyor, sonra tıpkı Ersin Destanoğlu’nda yaptığı üzere posasını çıkarıp bir kenara atıyor. Tahminen Semih Kılıçsoy’u ya da öteki kaç futbolcuyu bekleyen tehlikenin farkında mısınız?
EROZYONA UĞRAYAN DEĞERLER
Bugünün Türkiye’sinin en besbelli özelliği erozyona uğrayan kıymetler. Futbol hayatın ta kendisi diyoruz ya hani, işte bu sebeple olsa gerek değişen Türkiye’yi en yeterli statlarda görüyoruz. Tribüne gelip ne izlediğinden daha çok ne yediğine ehemmiyet veren güçlü bir kesim, kaçan golden sonra alkışlamak yerine küfür edenler, “Bakın buradayım” demek için izlemek yerine video-fotoğraf çekenler… Fatih Terim, Belhanda’yı oyundan aldığı Real Madrid maçı sonrası “Bize bu türlü seyirciler değil, taraftar lazım” derken UEFA Kupası almış bir teknik yönetici olarak, gerçek taraftarla bir grubun nereye kadar yürüyeceğini bilen bir futbol adamı olarak o kelamı söylemişti.
Abartılar dünyası içinde yaşadığımız bu yüzyılda, yeni taraftarlar gelişime değil değişime inanıyor. Evvelce bozulan şey tamir edilir, düzgünce eskimeden yenisiyle değiştirilmezdi. Lakin günümüzde cep telefonundan tutun da meskende bakılan evcil hayvana kadar her şey çabucak yenisiyle değiştiriliyor, sıkılıp sokağa atılıyor.
Futbolcular da bu durumdan nasibini alıyor. Geçmişte futbol taraftarları, bir kulübe bağlılık ve sabır göstermeye daha eğilimliyken, günümüzde anlık muvaffakiyet taraftarlığı belirliyor. Halbuki yeryüzünde en çok emek isteyen durumlardan biri olmalı taraftarlık.
KÖTÜ GÜNE TAHAMMÜL YOK
“İyi günde, makus günde…”
“Gücüne güç katmaya geldik, formanda ter olmaya geldik…”
Ama bilhassa genç taraftarların berbat güne tahammülü yok. Tribünde futbolcuyla birlikte yorulup formasında ter olmaktansa; futbolcuyu protesto edip, psikolojisini bozup, futbolcuyu terletmeyi tercih ediyorlar. Artan bilet fiyatları tribüne gelen taraftar profilini seyirciye çevirince, “Parasını ödüyorsam, sen de bu kadar para kazanıyorsan oynayacaksın.” mantığı yeşil sahayı sirk bahçesine, futbolcuyu jonglöre çeviriyor.
Bilimum futbol sitesi, uygulaması, anlık oyuncu istatistikleri paylaşıyor. Oyunu yalnızca sayılar üzerinden okuyanlar, futbolcunun oyun içindeki rolünü ya da hocasının ondan beklentisini anlamaya çalışmak yerine, “Pas isabeti düşük, isabetli şutu yok” deyip toplumsal medya lincine yükleniyor. Zira futbol aslında birçok kişinin umrunda değil. 90 dakika başını telefona gömüp göz ucuyla maç seyredenler, skora nazaran en fanatik taraftar olabiliyor.
KÜFÜRÜ HAK SAYMAK
Gencecik futbolculara yalnızca daha çok para kazanıyorlar diye küfür edebilceğine inanmak, bunu kendinde hak saymak, hayata karşı kinini, öfkesini, 20’li yaşlarındaki bir gence kusmak taraftara yeterli geliyor belirli ki. Lakin daha bunun güzel geldiği futbolcu görmedim. Evvel özgüvenleri kırılıyor, her şut daha da dağlara taşlara masraf oluyor. Boş kaleyle karşı karşıya kaldığında atamazsa başına geleceklerin gerilimi birçoklarının zihinsel sıhhatini olumsuz etkiliyor. Lakin kardeşim dünyalar kazanıyorlar, kendilerine bir psikolog tutsunlar di mi? Tutsunlar tamam, fakat duygusal çöküşlerden çıkışlar profesyonel dayanak de olsa çabucak bir haftada çözülmüyor. Güvensizlik, kusur yapma korkusu sonunda kopuşu getiriyor. Kerem üzere şanslılar, sağlıklı bir ortam bulduğunda çiçek üzere açıyor. Öbürleri ise solup gidiyor.
Taraftarlık dünyanın en hoş hislerinden biri. 90 dakika içinde sayısız his değişimi yaşatıyor beşere. Taraftarın futbolcuya, hocaya kızmaya da hakkı var elbette, ancak bir oyuncuyu eldivenlerini çıkarıp ulusal formayı bıraktıracak kadar rencide etmeye kimin hakkı var? Tıpkı oyuncunun nasıl bir insan olduğunu yıllar sonra 6 Şubat zelzelesini yaşadığımız felaket günlerinde gördük. Eforunu, çırpınmasını, gözyaşlarını biz de içimizde hissettik. Sistem değişmeli deyip duruyoruz ya, evet değişmeli. Lakin herkes sistemin modülü, herkes sistemin ateşine bir odun atıyor. Evvel kapımızın önünü süpürmeye ne dersiniz?