Bazen ezberlediğimiz, bize hiç yabancı gelmeyen, söyleye söyleye alıştığımız semtlerin isimlerini bir yabancı duyduğunda “Anlamı ne?” diye sorduğunda kendisine hak veriyoruz.
İstanbul’un semtlerinin ve sokaklarının isimlerine ayrı ayrı baktığımızda da köklü bir mirasın izlerini taşıdığına şahit oluyoruz.
“SEMT İSİMLERİNDE TARİH SAKLI”
Tarihçi Zafer Bilgi, “İstanbul’un semtlerinin ve sokak isimlerinin ilginç hikayeleri var.” diyerek bize isimlerinde tarih gizli olan semtleri hatırlattı.
Tarihin şahdamarı olarak nitelendirilen İstanbul’un semtlerinin isimleri, kendine has anlamı ve bir hikayesi bulunuyor.
Semt isimlerinin kökenlerini anlatan Tarihçi Zafer Bilgi, İstanbul’un semtlerinin ve sokak isimlerinin ilginç hikayelerin olduğunu belirterek, “Semtlerin isimlerine kulak verip, tarihe yolculuk yapmak gerekiyor. Asıl tarihe sevdalılar, buralardan okumayı çok rahat yapabilirler.” dedi.
“İSTANBUL FARKLI KÜLTÜRLERE EV SAHİPLİĞİ YAPTI”
Roma ve Bizans İmparatorlukları ile Osmanlı Cihan Devletine başkentlik yapan İstanbul, tarih boyunca farklı kültürlerin izlerini taşıyan bir şehir oldu.
NİŞANTAŞI
Nişantaşı’nın adı, buradaki ormanlık alanda okların ulaştığı en uç noktayı işaret etmek için dikilmiş nişan taşlarından geldi.
TOPKAPI
Topkapı, Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u almak için döktürdüğü büyük top şahinin konulduğu kapı olmasından dolayı tarihe geçti.
FATİH
İstanbul’u fetheden Fatih Sultan Mehmed’i yad etmek için Fatih semtine adı verildi.
“ŞEHİR, SEMTLERİN İSİMLERİNDE HALA YAŞIYOR”
İstanbul’un tarihinin şehir isimlerinde hala yaşadığını bildiren Tarihçi Zafer Bilgi’nin aktarımından semt isimlerini anlamı:
EMİNÖNÜ
Eminönü, deniz eminliğinin önünden geliyor. Deniz eminliğinin önünde, bal, yağ ve un temel ihtiyaçları olduğu için yakınında yemiş iskelesi var. Kuruyemiş orada birikiyor. Oradan Mısır Çarşısı’na gidiyor ve etrafa dağıtılıyor. Kuruyemiş dışında bal, yağ ve un ise kapanlara geliyor yani toptan alışveriş merkezlerinde bulunuyor.
UNKAPANI
Unkapanı, Yağkapanı ve Balkapanı isimleri de oradan geliyor.
TAHTAKALE
Alttaki bölgeye ise ‘Tahtakale’ ismi, ‘Taht-ı Kale’den geliyor. Bir kalenin altında olmasından geliyor. Arapça bir kelimedir.
ZEYREK
Unkapanı’ndan yukarı doğru çıktığımızda bizi karşılayan semtlerden olan ‘Zeyrek’, ince düşünceli, zeki olan Zeyrek Mehmed Efendi’nin medresesini kurmasından geliyor.
KARAGÜMRÜK
İleriye doğru ‘Karagümrük’ semti, karanın gümrük noktasıdır.
EDİRNEKAPI
‘Edirnekapı’ ise Edirne’den gelen kervanların girdiği kapı. O kapıdan içeriye doğru girilip, kara kervanlarının gümrük noktasından Karagümrük ismi geliyor. ‘Topkapı’ ise büyük şahi topunun konulduğu kapıdan geliyor. Bugünkü ‘Topkapı Sarayı’ da yine önüne büyük şahi toplarının konulmasından geliyor.
ÇATLADIKAPI
‘Çatladıkapı’ depremde çatladığı için, ‘Kumkapı’ saraya inşaat kumlarının alınmasından dolayıdır. Böyle ilginç isimler hakikaten yaşıyor. Mesela su kültürü de yaşıyor.
HORHOR
Aksaray’daki ‘Horhor’ semti, horul horul akan sudan geliyor. Suyun olduğu maksem de duruyor. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Horhor Çeşmesi maksem yapılmıştır.
TAKSİM
Maksem suyun toplandığı alandır. ‘Taksim’ suyun taksim edildiği alandır. Bugün Taksim semt ismi de oradan geliyor.
Taksim adını Osmanlı Cihan Devleti döneminde suyun şehre maksem edildiği bölge olmasından aldı.
“SEMTLERİN İSİMLERİNE KULAK VERİP, TARİHE YOLCULUK YAPILABİLİR”
Semt isimlerinden tarihin okunabileceğini ifade eden Bilgi, şu bilgileri verdi:
Fatih her dediğimizde yabancı bir insan, ‘Fatih nedir’ diye soruyor. Biz de diyoruz ki; bu şehri fetheden Fatih Sultan Mehmed’i her seferinde yad etmek adına bu ismi vermişiz. Her seferinde Fatih Sultan Mehmed’i hatırlıyoruz. Topkapı Sarayı’nın hemen yanında gül bahçesi bulunuyor. Sarayın kendi gül bahçesidir. Gülhane ismini oradan alır. Buralar tarihin şahdamarı diyebileceğimiz, insanların kulak verip tarihi dinleyebileceği yerlerdir.
Biz bugün buralardan uzaklaşmışız. Uzaklaştığımız için göremiyoruz. ‘Nişantaşı’, okları nişan alınırken konulan taşlardır. Hala Nişantaşı’nda bunlar duruyor. ‘Okmeydanı da okların atıldığı meydan. Bugün bunları anlayabilmek mümkün değil. Biraz semtlerin isimlerine kulak verip, tarihe yolculuk yapmak gerekiyor. Asıl tarihe sevdalılar, buralardan okumayı çok rahat yapabilirler.