Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Dijital Teknolojiler İş Kurulu tarafından hazırlanan Afet Teknolojileri Raporu’nun lansmanına katıldı. Yılmaz, afet idaresinde kullanılacak teknolojilere değinirken, bu hususta yapılan çalışmalar hakkında bilgiler verdi.
Türkiye’nin, tarih boyunca zelzele, sel, orman yangınları ve heyelanlarla tekraren sınandığını belirten Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, ”Ülkemiz, afetlerin tesirlerine açık coğrafik ve jeolojik bilhassa sebebiyle büyük can ve mal kayıplarına da maalesef tanıklık etmiştir. Marmara Depremi’nden geçen yıl yaşadığımız büyük sarsıntı felaketine, Antalya, Kastamonu ve Karadeniz’de yaşanan sellere kadar, bu acı tecrübeler bize Türkiye’nin doğal afetlerle gayretinde güçlü ve hazırlıklı olması gerektiğini her kezinde hatırlatmıştır. Türkiye’nin topografik özelliklerinin yanı sıra global iklim değişikliği, Türkiye’deki orman yangınlarının ve ani sel baskınlarının sıklığını artırmaktadır. Bu gerçekler ışığında, afetlere karşı daha dirençli bir Türkiye için, tedbir almamız ve afet idaresinde teknolojik yeniliklerden faydalanmamız kıymetlidir. Doğal afetlerin kaçınılmaz olduğu bu coğrafyada, toplumu bilinçlendirmek ve afetlerin tesirlerini en aza indirecek stratejiler geliştirmek, hepimizin ortak sorumluluğudur. Bu mevzuda elini taşın altına koyarak afetlerle çabada teknolojinin kullanımını inceleyen ve stratejiler öneren DEİK’e eforları için teşekkür ediyorum” dedi.
”Kamunun büyük data yönetişim yapısını yine organize ediyoruz”
Afet idaresinde teknolojiye vurgu yapan Yılmaz, ”Afet idaresinde, teknolojilerin yaygın olarak kullanımı, günümüzün en kıymetli gelişmelerinden biridir. Erken ikaz sistemleri, robotik ve insansız keşif araçları (İHA), taşınabilir güç tedariği teknolojileri ve yapay zekâ dayanaklı afet lojistiği üzere yenilikçi tahliller, afet öncesinde ve sonrasında tesirli müdahale imkânı sağlayarak can kayıplarını ve maddi ziyanları en aza indirmeyi amaçlamaktadır. Bu gereksinimi gözeterek, kamunun büyük bilgi yönetişim yapısını tekrar organize ediyoruz. Bu kapsamda en çok kıymet verdiğimiz projelerden biri Ulusal Yapay Zeka Stratejimizde ve 12. Kalkınma Planında yer alan Kamu Data Alanı projesidir. Bu proje, yapay zekâ ve bilgi analitiği teknolojileriyle destekleniyor ve afet idaresi açısından ihtilal niteliğinde bir yapı oluşturuyor. Böylelikle afet öncesi alınacak tedbirlerden, afet sonrası yapılacak düzgünleştirme çalışmalarına kadar her kademede daha verimli ve süratli kararlar alabileceğiz. Amacımız, bu projeyi 2025 yılına kadar tamamlayıp tüm kamu kurumlarını bu sisteme dâhil etmek” biçiminde konuştu.
”Coğrafi Bilgi Sistemleri afet idaremizin ayrılmaz bir kesimi haline geldi”
Yılmaz kelamlarına şöyle devam etti: ”Coğrafi Bilgi Sistemleri afet idaremizin ayrılmaz bir modülü haline geldi. Tam 631 katmanlı coğrafik datayı kapsayan Türkiye Ulusal Coğrafik Bilgi Sistemi, sarsıntıdan sele, yangından heyelana kadar her türlü afet senaryosunda, bu bilgileri tüm ilgili kurumlarla anlık olarak paylaşılıyor. Böylelikle olaylara süratli ve koordineli bir formda müdahale edilebiliyoruz. Bir başka değerli adımımız ise CBS Tabanlı Hasar İddia ve Karar Takviye Tahlili Sistemi. Bu proje, mümkün bir afette nerede ne cins hasarlar meydana gelebileceğini, hangi bölgelerde risklerin daha yüksek olduğunu evvelce tahlil ederek bizlere değerli ihtarlar sunacak. ARAS – Afet Risk Azaltma Sistemi ile heyelan, kaya düşmesi ve çığ üzere risklerin evvelden haritalandırılması sağlanıyor ve muhtemel tehlikelere karşı önlemler alınıyor. Bu sistem, öbür tehlike haritalarıyla entegre edilerek, afetlerin tesirlerini en aza indirmek için kullanılmaktadır” diye konuştu.
”AFAD’ın takibinde bulunan 1187 sarsıntı müşahede istasyonundan alınan bilgiler, hem ülkemizde hem de dünya genelinde paylaşılarak afet idaresinde kritik bir data kaynağı oluşturuyor”
AFAD’ın kullandığı teknolojiler hakkında bilgi veren Yılmaz, ”AFAD’ın, Sarsıntı Ön Hasar İddia ve Kayıp Sistemi (AFAD-RED), Zelzele Parametre ve Tahlil Sistemi (DEKAS), Türkiye İvme Data Tabanı ve Tahlil Sistemi (TADAS) ve Zelzele Bilgi Sistemi (DEMEBİS) üzere büsbütün yerli ve ulusal yazılımlarla zelzele izleme ve kıymetlendirme süreçlerini geliştirmesi ise değerli bir muvaffakiyettir. Bunların yanında, akıllı kent altyapılarını da afet idaremize entegre ediyoruz. Bulut Kent Bilgi Sistemi, afet sonrası süratli kıymetlendirme yapmamıza ve kentlerdeki hasar tespit çalışmalarını daha kolay koordine etmemize imkan tanıyor. AFAD’ın takibinde bulunan 1187 sarsıntı müşahede istasyonundan alınan datalar, hem ülkemizde hem de dünya genelinde paylaşılarak afet idaresinde kritik bir bilgi kaynağı oluşturuyor. Bununla birlikte, afet ve acil durum tehlike haberlerini en kısa müddette halkımıza ulaştırmak hedefiyle, AFAD tarafından Haber Alma ve Yayma Sistemi (HAY) geliştirildi. Böylelikle taşınabilir bildirimler, siren ihtarları, toplumsal medya bildirileri ve SMS bildirimleri üzerinden süratli ikaz yapılabiliyor. Bu teknolojik altyapılarla birlikte, AFAD’ın envanterinde bulunan 98 insansız hava aracı (İHA) gece görüş, haritalama ve uzaktan algılama üzere ileri teknolojilerle donatılmış durumda. Kayıp arama, heyelan ve kaya düşmesi üzere riskli durumların takibi bu İHA’larla faal bir biçimde yapılabiliyor” sözlerini kullandı.
”81 vilayetimizde Kesintisiz İnançlı Haberleşme Sistemi’ni devreye aldık”
”Afet anında bağlantı ve uyumu kesintisiz bir formda sürdürebilmek için 81 vilayetimizde Kesintisiz İnançlı Haberleşme Sistemi’ni devreye aldık” diyen Yılmaz, ”Özellikle Türksat 5A, 5B ve yakında devreye alınacak olan Türksat 6A uydusu ile afet anında kesintisiz bağlantısı sağlamak için güçlü bir altyapı kuruyoruz. Bu uydular, hem data transferinde hem de televizyon ve radyo yayınlarında kıymetli bir rol üstlenerek afet sonrası bağlantıda yaşanacak aksaklıkları ortadan kaldıracak. Bilhassa taşınabilir baz istasyonları ve uydu üzerinden çalışan acil irtibat sistemleri ile afet anında bağlantının kesintisiz devam etmesi sağlanıyor. Örneğin, 6 Şubat’taki Kahramanmaraş merkezli sarsıntının akabinde Hatay, Kahramanmaraş ve Adıyaman üzere vilayetlerimize gönderilen 36 adet Taşınabilir Kozmik Römork Baz İstasyonu sayesinde, halkımızın bağlantısı sağlandı ve uyum çok daha faal hale getirildi. Bu teknolojilerin her biri, insan hayatını müdafaa çabasında vakitle yarıştığımız anlarda umut ışığı olur” açıklamasında bulundu.
Yılmaz, ”DEİK Dijital Teknolojiler İş Kurulu tarafından hazırlanan ‘Afet Teknolojileri Raporu’, değerli bir rehber niteliğindedir. Bilhassa erken ihtar sistemlerinin geliştirilmesi, yüksek risk taşıyan bölgelerde merkezi ikaz sistemlerinin kurulması ve bu sistemlerin yapay zeka, objelerin interneti (IoT) üzere ileri teknolojilerle desteklenmesi üzere teklifler mevcut çalışmalara katkı sağlayabilir” dedi.
”Afetlere güçlü kentler oluşturmak için akıllı yeni jenerasyon altyapıların kullanılmasını önemsiyoruz”
Yılmaz, kelamlarını şöyle tamamladı: ”Yenilenebilir güç teknolojileri ve akıllı şebekeler ile afet sonrası güç muhtaçlığını karşılayacak tahlil tekliflerini değerli bulduğumu söz etmek isterim. Ayrıyeten, uydu tabanlı haberleşme sistemleri ve taşınabilir baz istasyonlarıyla irtibat altyapısının güçlendirilmesi raporda belirtildiği üzere hayatidir. İlgili kurumlarımızın rapordan faydalanacağına inanıyorum. Kamu ve özel kesim ortasındaki işbirliği, afet idaresi alanında tesirli tahliller geliştirmek için kaçınılmazdır. Teknoloji transferi, kaynak paylaşımı ve bilgi birikimi, afet anında daha süratli ve verimli müdahaleyi mümkün kılar. Özel bölümün yenilikçi teknolojileri, kamu kurumlarının operasyonel kapasitesi ile birleştiğinde afetlerin tesirleri minimize edilir. Bu manada özel kesimimizi afet öncesi ve sonrası süreçlerde kritik yarar sağlayacak teknolojilere yatırım yapmaya davet ediyorum.”