Usta edebiyatçı Nedim Gürsel, İZKİTAP’ın onur konuğu oldu. Gürsel hem Türkiye ile ilgili hem de önümüzdeki genel seçimlere yönelik değerlendirmelerde bulundu.
Nedim Gürsel… Edebiyatın usta ismi… 12 Eylül 1980 Darbesi’nin akabinde, özgürce yazabilmek için Fransa’ya yerleşti. 50 yılda 53 kitabı yayımlandı. Yerleşik olarak Paris’te yaşıyor lakin bir ayağı hep Türkiye’de. Dahası, dünyayı adım adım arşınlıyor. Zira o bir gezgin. Nazım Hikmet’in, “Yürek çağırmasa bu seyahatler olmazdı” kelamından ilham aldığı coşkuyla dünyayı geziyor. Seyahat kitaplarını da edebiyatın ayrılmaz bir kesimi olarak tasarlıyor. Kendisiyle hem kitaplarını hem Türkiye’yi hem de siyaseti konuştuk… İşte röportajımız…
Gürsel, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nce gerçekleştirilen İZKİTAP’ta onur konuğuydu. Plaketini Lider Tunç Soyer’den aldı.
‘ÖMRÜM TÜKENİYOR’
– Son üç kitabınızın isimleri bana manidar geldi. “Son Yolcu”, “Son Fasıl” ve “Ölüm Aklımdasın.” Bu dünyayla vedalaşırcasına… Neden bu türlü?
Yaş aldıkça hayatımın biraz artta kaldığını, önümdeki yılların azaldığını fark ettim. Tahminen o hisle yazılmış kitaplar. “Son Fasıl”da beni etkilemiş olan sanatkarların, müelliflerin son yıllarını nasıl yaşadıklarını anlattım. Bunu, onların izlerini sürerek, yaşadıkları kentlere giderek yaptım. “Son Yolcu” ise bir roman. Yaşlı bir muharririn genç bir bayanla tutkulu aşkını anlatıyor. Azınlıklar konusuna da değiniyor.
YİNE BİR VEFAT TEMASI
– Geçen hafta çıkan kitabınız “Ölüm Aklımdasın” okuyuculara ne anlatıyor?
Onun ismi da “Son Çare” olabilirdi. “Ölüm Aklımdasın” biraz karamsar bir başlık. Alt başlığı da “Memento mori.” Bu, eski Roma’dan kalma bir tabir. İmparator, zafer dönüşü Roma’da alkışlarla karşılanıyor, ama bir köle onun kulağına bu tabiri fısıldama misyonunu yapıyor. Manası, “Öleceğini anımsa.” Dünya edebiyatında vefat temasını inceleyen bir deneme kitabı. Osmanlı İmparatorluğu kültüründe de bir yandan “Padişahım çok yaşa” sloganı akla gelse bile, öbür yandan “Mementum mori”ye emsal bir söylemi görüyoruz… Evet, Osmanlı’da “Mağrur olma padişahım, senden büyük Allah var” kelamı, bu anlayış ve geleneğin bir diğer versiyonu. Osmanlı, Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u fethettikten sonra Bizans’tan ve Roma’dan bir oldukça etkilendi. Fatih, üniversal bir imparatorluğun mirasını edindiğinin şuurunda bir padişahtı.
İYİMSER KİTABI YOLDA
– Peki sıradaki kitabınızda neler var?
Şimdi optimist bir kitap geliyor. “Özgür Türkiye” ismiyle çıkacak. O kitapta, Fransız medyasında yayımlanan yazılarımın Türkçelerinin yer aldığı siyasi yazılar var. Bunu da Türkiye’nin yakın geleceğiyle ilişkilendirebiliriz. Zira 20 yıldır iktidarda olan AKP, umarım Mayıs’ta yapılması beklenen seçimde başımızdan sarfiyat.
‘İMAJIMIZ ÇOK KÖTÜ’
– 2002 yılında Le Monde gazetesinde yazdığınız bir yazıda, dinî telaffuzla demokrasinin bağdaşmayacağının altını çizmiştiniz. Bugün ne görüyorsunuz?
Zaman beni haklı çıkardı. Türkiye’de hala ve hiç olmadığı kadar sistematik biçimde dine dayalı siyaset uygulanıyor.
– Değindikleriniz Batı için Ortaçağ’da kaldı…
Evet. Bu çağda bu anlayış komik oluyor. Avrupa’dan bakınca Türkiye’nin imajı çok makûs. Üstelik giderek Neo Ottomania (Yeni Osmanlıcılık) denilen telaffuz ağır bastı. Ben üç yıl evvel yayımlanan ve Lale Zamanı’nda geçen “Aşk ve İsyan” isimli romanımda Osmanlı’nın aslında despotik bir devlet olduğunu anlattım. Bugün görüyoruz ki, yöneticilerimizde bir yayılmacı siyaset hevesi var. Yayılmacı siyasetler tehlikeli sonuçlar doğurur.
– Türkiye kritik bir kavşağa yanlışsız ilerliyor. Önümüzdeki genel seçime dair neler söyleyeceksiniz?
Önemli olan Türkiye’nin bir an evvel çoğulcu sisteme tekrar dönmesi, çok kıymet taşıyan laiklik ve kaybettiği demokratik bedellerle tekrar buluşması ve AKP periyodunun de bir daha geri gelmemek üzere sona ermesi. Ondan sonra parlamentoyu her görüşe açık bir duruma getirmemiz de çok kıymetli.