ABD’nin The New York Times (NYT) gazetesi, Türkiye’deki Cumhurbaşkanlığı seçimini Recep Tayyip Erdoğan’ın kazanmasını Kasım 2024’te yapılacak ABD Başkanlık seçimleri bağlamında ele alan bir tahlil yayınladı. Bret Stephens imzasıyla yayınlanan tahlilde, “Türkiye’deki seçimler, Trump ile ilgili bir uyarı” değerlendirmesi yapıldı.
Erdoğan’ın tekrar seçilmesinin Fransız filozof Jean-François Revel’in ‘totaliter olgu’ kavramı üzerinden açıklandığı tahlilde, ‘toplumun kıymetli bir kısmının ya kendileri bu tiranlığı uygulayacak formda ya da bu tiranlığa boyun eğecek halde tiranlık isteyen insanlardan oluştuğu’ fikrine atıfla, “Bu müşahede, Türkiye’deki seçimlerde Erdoğan’ın yine seçilmesi hakkında düşünürken bize yardımcı olması gereken bir gözlem” denildi.
The New York Times, “Bu, aynı zamanda Cumhuriyetçi Parti de dahil pek çok açıdan uzman olmadığı görülen otokratik önderlerin demokratik yollardan iktidara döndüğü diğer yerler için de bir ikaz vazifesi görmeli” yorumunda bulundu.
‘NORMAL SİYASİ KAİDELERDE KAYBETMESİ GEREKİRDİ’
Bu durumun Erdoğan’ın ‘yakın ancak rahat zaferi’ için tam manasıyla geçerli olmadığını aktaran gazete, Erdoğan’ın iktidarda olduğu 20 yılda ‘akla gelebilecek her türlü dengeyi kendi lehine değiştirdiğini’ tabir etti. Bu bağlamda ceza hukuku sisteminin nasıl kullanıldığına, medyanın faal bir formda nasıl denetim altına alındığına, muhalefetin nasıl ‘terörist’ denerek kriminalize edildiğine ve İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun aldığı siyasi yasağa değinilen tahlilde, Fareed Zakaria’nın Türkiye için de kullandığı ‘özgür lakin adil olmayan’ seçim sözüne atıfla, kelam konusu tabirin ‘yeterince ileri gitmediği’ kaydedildi.
Erdoğan iktidarındaki Türkiye’nin uzun vakittir ‘korkunç’ bir devlet olduğunu söz eden gazete, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik krize ve 6 Şubat sarsıntılarına işaret ederek, “Normal siyasi beklentilerde Erdoğan’ın bunların siyasi bedelini ezici bir seçim yenilgisi ile ödemesi gerekirdi. Sırf ayakta kalmadı, ayrıyeten seçimlerden en çok etkilenen ve en çok ihmal edilen kimi kasabalarda oyunu da artırdı” müşahedesini paylaştı.
‘1100 ODALI SARAYINDA SOKAKTAKİ ADAMIN KORUYUCUSU LİDER’
İngiltere’nin The Economist mecmuasına konuşan bir depremzedenin söylediği “Onu seviyoruz, ezan için, meskenlerimiz için, başörtülerimiz için….” dediğini hatırlatan The New York Times gazetesi, “Bu son cümle çok şey söylüyor; üstelik yalnızca Erdoğan’ın muvaffakiyetinin sırrı olarak İslamcılığa işaret ettiği için değil. Bu, tıpkı vakitte James Carville’in dar görüşlü ‘Ekonomi yüzünden, aptal’ Amerikan sloganına da ders veriyor. Aslında hayır: Tıpkı vakitte İlah, gelenek, bedeller, kimlik, kültür ve her birine eşlik eden kızgınlıklar yüzünden. Sadece açıkta kalmış seküler bir hayal gücü insanların aldıkları fiyatlardan daha çok önemsediği şeyler olduğunu görmekte başarısız olur” dedi.
Ortada bir de ‘güç meselesi’ olduğunun tabir edildiği tahlilde, klasik liberal siyasi geleneğin güçten kuşku duymaya, liberal olmayan geleneğin ise gücün yüceltilmesine dayandığı hatırlatılarak, Erdoğan’ın ‘sokaktaki adamın koruyucusu lider’ imajı ve başşehir Ankara’daki bin 100 odalı Cumhurbaşkanlığı Sarayı hatırlatıldı. Sarayın 615 milyon dolara mâl olduğunu aktaran gazete, ‘Erdoğan destekçilerinin buna reaksiyon göstermediğine, bilakis bunun onları sevindirdiğine’ vurgu yaptı. Tahlilde, “Onlar burada bir israf ya da savurganlık işareti değil, bağlı oldukları ve boyun eğdikleri adam ve hareketin ehemmiyetini gördüler” denildi.
‘ERDOĞAN BUNUN FARKINDA OLAN SON POPÜLİST ÖNDER OLMAYACAK’
Tüm bunların ‘çoğu vakit liberal kulakların duymakta zorlandığı bir frekansta iletilen siyasi sinyallerin bir hatırlatıcısı olduğu’ belirtilen tahlilde, Erdoğan’ın her şeye karşın neden tekrar seçildiğine şaşırmanın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’daki savaşa karşın neden hâlâ ülkesinde takviye gördüğüne şaşırmaya benzediği tabir edildi.
“Belki de sıradan Rusların büyük bir kısmının, en azından şuur altında istediği kolay bir zafer değildir. Birleştirici bir çiledir” denilen tahlilde, bunun bizi 2024 Başkanlık seçiminde aday adaylığını açıklayan ABD’nin eski başkanı Donald Trump’a götürdüğü belirtildi.
Trump hareketinin kazanma bahtı üzerine değil, aidiyet duygusu üzerine kurulduğuna dikkat çekilen tahlilde, kelam konusu aidiyetin içinde görülüp duyulma hissinin, aşağılaması ile karşılaşıldığı düşünülenlere karşı bir baş belası olma hissi ve temsiliyet uğruna boyun eğiş olduğu vurgulandı. Tahlil, şu sözlerle sona erdi: “Geri kalan her şey, yani zafer yahut yenilgi, zenginlik ya da sefalet teferruattır. Erdoğan beklentilere meydan okudu zira bunu biliyordu. O, bunu yapan son popülist başkan olmayacak.” (DIŞ HABERLER)