SODİGEM Özel Eğitim Uzmanı öğretim üyesi Dr. Gizem Yıldız, günümüzde dijital medyanın yaygınlaşmasıyla çocuğun çevrim içi istismarı kavramıyla karşılaşıldığını söyledi.
Yıldız, “Share (paylaşma) ve parent (ebeveyn) sözlerinin birleşmesinden oluşan ve ebeveynlerin çocuklarının fotoğraflarını, haberlerini toplumsal medya hesaplarında paylaşmasının literatürdeki tanımlaması manasına gelen sharenting kavramı karşımıza çıkıyor” dedi.
“KÖTÜ NİYETLİ BİREYLERİN ELİNE GEÇTİĞİNDE…”
Ebeveynlerin beğeni, abonelik ve gelir elde etmek için isteği olmaksızın çocuklarının fotoğraf ya da görüntülerini toplumsal medyada paylaşabildiğini anlatan Yıldız, şunları söyledi:
“Anne ve babalar kendi hesaplarından paylaşmaya çekindikleri şeyleri çocuklarının hesabı üzerinden paylaşıyor. Aslında isteği olmayan küçük yaş kümesi çocuğun hesabından herkese açık yapılan paylaşım berbat niyetli bireylerin eline geçtiğinde çevrim içi çocuk istismarına maruz kalındığını görüyoruz. Kendi isteği olmadan ebeveynler tarafından toplumsal medya hesaplarından görselleri paylaşılan çocuğun ileride ‘tween-yetişkinleştirilen çocuk/eşikteki çocuk’ olma mümkünlüğü artıyor.”
Yıldız, toplumsal medya fenomeni olarak yetişen, moda, medya ve kozmetik sanayisinin reklamlarla manipüle ettiği 8 ila 13 yaş ortasındaki çocuklara ‘tween’ dendiğini belirterek, “Kendini toplumsal medyada gösterme, fenomen ve en çok beğenilen olma isteği, çocukları bu hale getiriyor. Kelam konusu isteklerin sonu çevrim içi istismar oluyor” diye konuştu.
“YAŞI NE OLURSA OLSUN ÖNERMİYORUZ”
Gizem Yıldız, dijital mecrada büsbütün zımnilik üzere bir güvenlik garantisinin bulunmadığının altını çizdi.
Çocuk istismarı imajlarının yüzde 11’inin ticari sitelerden elde edildiğini anlatan Yıldız, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Haberiniz yokken, çocuğunuzun, yeğeninizin fotoğrafı ticari gayeli makus niyetli bir sitede kullanılabilir. Bıraktığınız dijital izi herkes rastgele bir biçimde kullanabilir. Mahremiyeti aşmadan paylaşım yapmak değerli. Yaşı ne olursa olsun çocuğun manzaralarının açık bir halde paylaşılmasını önermiyoruz. Anne ve babanın dijital okuryazarlık eğitimi değerli. Dijital güvenlik eğitimleri erken yaştan itibaren çocuklara verilmelidir. Yasakçı bir zihniyetten uzak, hakikat halde toplumsal medya kullanımının öğretilmesi gerekiyor. Yoksa bunun sonuçları nitekim ağır oluyor. Çevrim içi istismarda karşı taraf tehditlerle çocuğu çok uzun mühletler tutabilir ve istenmeyen sonuçlara neden olabilir. Çocuklar korktuğu ve konutta bir bireyle bunu konuşamadığında ne yazık ki saldırganın dediğini yapıyorlar ve çevrim içi istismar sürüyor.”
TEKNİK TEDBİRLERLE RİSKLERİ AZALTMAK MÜMKÜN
SODİGEM Müdürü Doç. Dr. Yusuf Levent Şahin de bilhassa yapay zeka teknolojisinin geldiği noktanın ‘sharenting’ ve ‘tween’ kavramlarını ortaya çıkaran aksiliklerin azaltılmasına imkan sağlayabileceğini söyledi.
Günümüzde yaygın toplumsal ağların tamamının bir fotoğrafta yer alan bireylerin yaşlarını tespit edebilecek imaj sürece imkanının bulunduğuna değinen Şahin, şunları kaydetti:
“Bu imkan sayesinde kelam konusu fotoğrafın paylaşılması sırasında ya da sonrasında ebeveyni uyaran ve kelam konusu tehditle ilgili bilgilendiren bir onay kutusunun şuurlu kullanımı büyük oranda destekleyeceğini düşünüyorum. Kapalı ve saklı profillere üçüncü parti uygulamalar aracılığıyla erişim sağlanmasının önüne geçilmesi de toplumsal ağlardaki çocuk fotoğraflarının korunmasına yardımcı olacaktır. Birçok toplumsal ağ çeşitli aralıklarla bu çeşit uygulamalara araç olmuş hesaplara müdahale etse de birçok vakit geç kalınmış oluyor. Bu noktadaki tedbirlerin aktifleşmesi ismine toplumsal ağ platformları daha çok yatırım yapmalı. Çocuk fotoğraflarını makûs emellerle edinmeye yönelik bir web gezintisini tabir edecek metrik yapıların yapay zeka dayanaklı kurulması ve bu noktada ihtar üretmesi de mümkün. Makul bir yaşın altındaki bireylerin iletileşme süreçlerini takip edip, ebeveynlere fevkalâde durumlara ait ikaz üreten yazılımlar da geliştirilmiş durumda.” (AA)