DUVAR – Maraş merkezli zelzelelerin akabinde onlarca ülke üzere İspanya da arama kurtarma çalışmalarına dahil oldu. Geçtiğimiz günlerde ülkeden ayrılan Sevilla grubunun bir üyesi ‘İş makinelerinin kullanılmaya başlamasını’ eleştirip ‘bu işin bir kesimi olmayacaklarını’ belirtti. Diğer bir vazifeli ise uyum problemleri olduğunu söyledi.
Konunun ayrıntıları ve iş makinesi kullanımının kurtarma çalışmalarını nasıl etkilediğini, uyumun nasıl sağlandığını İspanya’dan gelen bir öbür takımın üyesi, Dünya İçin İtfaiyeciler’den Jair Pereira Rodriguez ile konuştuk.
Yaklaşık bir haftalık çalışmanın akabinde ülkesine dönen Rodriguez, uyum konusunda kendisinin birebir fikirleri paylaşmadığını belirtti ve ‘depremin büyüklüğü nedeniyle karşılaştıkları aksiliklerin kendileri açısından anlaşılabilir’ olduğunu lisana getirdi.
Bununla birlikte Rodriguez, iş makinelerinin enkazlarda kullanılmaya başlamasına dairse “Eğer ‘iş makineleri olması gerekenden evvel ya da sonra mı girdi?’ diye soruyorsanız bu hükümetin yanıtlayabileceği bir soru olur. Bana ‘bu iş makineleri enkaz altındaki insanlara ziyan veriyor mu?’ diye sorarsanız, evet ziyan veriyor” tabirlerini kullandı…
‘İLK İZLENİMİMİZ ÇOK SERT OLDU’
Öncelikle bize nasıl ve ne vakit alarma geçtiğinizi anlatabilir misiniz? Bölgeye ne vakit geldiniz ve birinci izlenimleriniz nelerdi?
Bizi aradılar, akabinde salı sabah erken saatlerde ulaştığımız Hatay’a sarfiyat gitmez çalışmaya hazır durumdaydık. Bu da aşağı üst zelzeleden yaklaşık 40 saat sonrasına tekabül ediyor. Birinci alarmımızda bizi bir çalışma alanına götürdüler. Kent dışında bir mahalledeydi ve orada köpeklerimiz ile arama kurtarma çalışmamızı başlattık.
İlk izlenimlerimiz çok sertti. Zira zelzelenin tüm yapıları çok makûs bir duruma soktuğunun farkına vardık. Çok yüksek sayıda kurban vardı.
Kurtarma çalışmaları sırasında öbür takımlarla uyumunuz nasıldı? Sizin enkazlara yönlendirilmeniz nasıl sağlandı?
Diğer kümelerle uyum düzgündü zira bu zelzelenin büyüklüğünün birçok manayla hissedildiğini hesaba katmamız gerekiyor. Böylesi bir karmaşa düzeyinde uyum çok da kolay bir iş değil. Bu manada daha evvel katıldığımız emsal operasyonlardan edindiğimiz bir deneyimimiz var. Sakin kalmamız gerektiğini, serinkanlı olmayı ve işimize odaklanmamız gerektiğini biliyoruz. Aksi takdirde kusur yapmak çok kolay olur. Bizi direkt AFAD’ın Hatay’daki merkezi uyumu yönlendiriyordu. Birebir yerde bizim de çantalarımızı ve dinlenmesi için köpeklerimizi bıraktığımız ‘merkezimiz’ bulunuyordu.
‘GÖNÜLLÜLER KİLİT ROL OYNADI’
Türkiye’den öteki takımlarla birlikte çalıştınız mı? Çalışma yerinde gönüllülerin katkısı ne ölçüdeydi?
Türkiye’den gruplarla birlikte çalışmadık. Doğal burada takım derken arama kurtarma takımlarından bahsediyorum. Yalnızca AKUT ile biraz işbirliğimiz oldu. Ayrıyeten bir madenci kümesiyle bir arada çalıştık. Bunun haricinde diğer bir takım yoktu. Gönüllülere gelecek olursak evet, onlar kilit rol oynadılar diyebilirim. Zira gönüllüler, özverileriyle bizim hayatımızı, çalışmamızı ziyadesiyle kolaylaştırdılar. Mesela bizimle birlikte iki tercüman vardı, daha sonra üçüncüsü de geldi, iki sürücümüz vardı, lojistikle ilgilenen, malzemeleri taşıyan beşerler vardı. Bölge halkının misafirperverliğine müteşekkir kaldık. Vaktini, imkanlarını, otomobillerini, enerjilerini… ellerinde ne varsa paylaşan ve böylelikle bizim işimize yardım eden tüm ‘anonim’ insanlara minnettarız.
Bölgedeki sivillerle iletişiminiz-etkileşiminiz nasıldı?
Siviller bize karşı söylediğim üzere eşi gibisi olmayan bir yaklaşım sergiledi. Türkiye halkının misafirperverliği hakkında söylediklerini içimizde hissettik. Bize yemek verdiler, köpeklerimize su getirdiler. Dinlendiğimiz vakitlerde ateş yanında ısınmak için yanlarında yer açtılar, kendileri ayağa kalktılar sandalyelerini bize verdiler. Özetle misafirperverlikleri inanılmazdı.
‘MAKİNELER EN SONUNDA TÜM ENKAZLARA GİRDİ’
Geçtiğimiz günlerde arama kurtarma çalışmalarına Sevilla’dan katılan bir vazifeli İspanya kamu yayıncısı RTVE kanalına yaptığı açıklamada ‘Türkiyeli makamların uyum eksikliğine’ işaret etti. Kurtarma takımından öteki bir kişi ise ‘iş makinesi kullanmanın enkazdaki insanları yaralayabileceğine’ değindi. Sizin tecrübeniz de emsal biçimde mi?
Kendi adıma konuşmam gerekirse benim deneyimim daha farklı oldu. Uyum hakkında güzel ya da makus diyemem. Bana kalırsa bizimle kurulan uyum mevcut şartlara göreydi. Bu benim ferdi fikrim. Çalıştığımız alanda bin 700 yıkık ya da yarı yıkık bina vardı. Alanda tüm bunlara yetişebilecek imkân da yoktu. Trajedinin boyutları gerçekten çok büyüktü. Mesela kâfi hekim yoktu diye şikâyet edersek şayet bu tahminen de bölgedeki hekimlerin da aileleriyle birlikte zelzelede enkaz altında kalmasından dolayıdır. Yani elektrik kesintileri olması da internet kesintileri yaşanması da ve öteki kamu hizmetlerini etkilemesi de olağan. Zira sarsıntı kamusal ağı da etkiledi. Çalışanlar olarak empati kurmamız, sakinleşmemiz ve yapabileceğimizin en uygununu yapmamız gerekiyor.
Koordinasyona gelirsek… Her şey daha uygun organize edilebilirdi. Fakat şartlar çok çok zordu. Biz tüm süreç boyunca devamlı uyum merkezimizden talimat aldık. Biz de gönderilen talimatları yerine getirdik. Bu bizim çalışma dinamiğimizdi.
Makinelere gelince en sonunda tüm enkazların içine girdi. Tahminen dördüncü ya da beşinci günde. Bu da arama çalışmalarının sonuna geliniyor demek, enkazda sağ insanın bulunma ihtimali düştü demek. Zira iş makineleri bütün yıkıntıları hareket ettiriyor. Şayet ‘iş makineleri olması gerekenden evvel ya da sonra mı girdiler?’ diye soruyorsanız, bu hükümetin yanıtlayabileceği bir soru olur. Bana ‘bu iş makineleri enkaz altındaki insanlara ziyan veriyor mu?’ diye sorarsanız, evet ziyan veriyor. Mevzu hakkında söyleyebileceklerim bunlar. 5. ya da 6. günden sonra arama kurtarma dinamiklerinde değişimin farkına vardık. Arama kurtarma çalışmalarından iş makineleriyle enkaz kaldırma çalışmalarına geçiş yapıldı.
Son olarak tecrübelerinizden paylaşmak istediğiniz öbür bir olay var mı?
Üçüncü kişiyi kurtardığımızda bir olay yaşadık. Onlu yaşlarında bir ergen çocuktu. Onu dışarı çıkartabilmek için 10 saat uğraştık. Madencilerle birlikte yaptığımız bu kurtarış bizi çok fakat çok memnun etti.